Kpss vatandaşlık temel hukuk kavramları konu anlatımı

Kpss lisans önlisans benim hocam vatandaşlık kpss Vatandaşlık Hukuk TEMEL HUKUK KAVRAMLARI

KAYNAK-1 hocawebde vatandaşlık

Hukuk kurallarını sosyal hayatı düzenleyen diğer kurallardan ayıran en önemli özellik, hukuk kurallarının maddi yaptırım ile desteklenmesidir.
Müeyyide; herhangi bir kuralın koymuş olduğu emir ve yasaklara uygun hareket etmeme, yap dediğini yapmama ya da yapma dediğini yapma durumunda karşılaşılacak tepki.
Hukuk kurallarının yaptırımları:
- Ceza: Kanunun suç işleyenlere uygulanmasını öngördüğü yaptırım.
- Cebri İcra: Borcunu yerine getirmeyen kimsenin devlet gücüyle borcunu yerine getirmeye zorlanması.
- Tazminat: Hukuka aykırı davranışlarıyla başkalarına zarar veren kimselerin verdikleri zararları ödemeye mahkum edilmeleri.
  - Maddi
  - Manevi
Hükümsüzlük
- Yokluk: Kurucu unsurların bulunmamasıdır. Örn. Resmi evlendirme memuru önünde yapılmayan evlilik yok hükmündedir.
- Butlan: Kurucu unsurlar vardır ama işlem başından itibaren geçersizdir.
  - Mutlak Butlan: Hukuki işlemin kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olmakla beraber kanuna aykırı olmasıdır. Örn. Bir kimsenin amcası veya halası ile evlenmesi
  - Nisbi Butlan(Askıda İptal Edilebilirlik):Hukuki işlem kurucu unsurlara sahip ve kanuna uygundur. Fakat iradede sakatlık vardır. Örn. Sarhoş olan kimsenin evlenmesi.
  - Tek Taraflı Bağlamazlık: Taraflardan sadece birinin sözleşme yapma ehliyetine sahip olmasıdır. Diğer taraf bu işlemden sorumlu değildir.
İdari İşlemde İptal
Yokluk, mutlak butlan, nisbi butlan, tazminat, tek taraflı bağlamazlık medeni hukuk yani özel hukuktaki; cebri icra, ceza ve iptal kamu hukukundaki yaptırım türleridir.
Hukuk Türleri :
- Pozitif Hukuk=Dogmatik Hukuk=Yürürlükteki Hukuk=Olan Hukuk=Müspet Hukuk: Belli bir dönemde yürürlükte olan yazılı ve yazısız tüm hukuk kuralları.
- Mevzu Hukuk=Mevzuat Hukuk: Yetkili makamlar tarafından yapılan yürürlükte olan hukuk kurallarının tümüne denir. Yetkili makamlar tarafında yazılı kurallar yapılır. Mevzuata örnek olarak, anayasa, kanun, uluslararası antlaşmalar, khk, tüzük, yönetmelik verilebilir.
- Tabii Hukuk=İdeal Hukuk=Doğal Hukuk: Olması gereken hukuktur.
- Tarihi Hukuk: Yürürlükte olmayan hukuk.
Hukuk kurallarının nitelikleri; genellik, soyutluk, kişilik dışı olma, süreklilik, yaptırıma dayalı olma.
Tarafların aksini kararlaştırabildikleri hukuk kuralları tamamlayıcı hukuku kurallarıdır. Örn. Bir borç ilişkisindeki faizin taraflar arasında yasal faiz oranlarından farklı olarak belirlenebilmesi.
Tarafların hukuki işlemlerdeki hususları veya beyanları yorumlayan kurallar yorumlayıcı hukuk kurallarıdır. Örn. Sözleşmede kullanılan ayın başı tabirinin ayın 1.günü olarak anlaşılması.
Mahkemeler tarafından verilen karara içtihat denir.
Yazılı ve yazısız kaynaklar bağlayıcı, yardımcı kaynaklar bağlayıcı değildir. Fakat içtihatı birleştirme kararları bağlayıcıdır. Bu kararlar resmi gazetede yayınlanır.
Kanun boşluğunun sebepleri; teknik ve bilimdeki gelişmeler, kanun koyucunun ihmalkar tutumu, sonradan yapılan değişiklikler, belirli durumlarda kanun koyucunun bilinçli olarak boşluk bırakması. Hukuk dışı alan ile kanun koyucunun kasıtlı susması, boşluk olarak nitelendirilmez.
Boşluk Türleri
- Kanun Boşluğu: Kanunda somut ya da uygulanabilir bir hükmün bulunmaması.
- Kural İçi Boşluk: Kanun koyucunun bilerek ve isteyerek koyduğu boşluk. Hakim takdir yetkisini kullanır.
- Kural Dışı Boşluk
- Açık Boşluk: Hukuken çözüme varılması gereken bir hususta uygulanabilir bir hükmün bulunmaması. Hakimin hukuk yaratması söz konusudur.
- Örtülü Boşluk: Kanunda hükmün var olmasına rağmen hükmün sözü ve ruhunun bağdaştırılmasının mümkün olmadığı durumlardır. Hakim kuralı daraltarak maddenin amacına uygun sınırlamaya gidebilir.
- Hukuk Boşluğu: Yazılı veya yazısız herhangi bir hukuk kuralının bulunmaması durumudur.
Hakimin takdir yetkisini kullandığı boşluk türü kural içi boşluk, hukuk yaratma yetkisini kullandığı boşluk türü ise açık boşluktur.
Hakimin yarattığı hukuk üst yargı denetimine tabidir. Bağlayıcılığı yoktur(İçtihatı birleştirme kararları hariç).
Hukuk, kamu, özel ve karma olmak üzere 3 e ayrılır.
Kamu hukuku özel hukuktan kamu gücü kriteri ile ayrılır. Yani kamu hukuku her zaman için özel hukuktan üstündür. Kamu hukukunda devlet gücü vardır.
Kamu hukuku dalları; Anayasa, idare, ceza, devletler genel, vergi, yargılama, icra ve iflas hukuku.
Özel hukuk dalları; Medeni hukuk, borçlar hukuku, ticaret hukuku, devletler özel hukuku.
Karma hukuk dalları; İş hukuku, fikir ve sanat eserleri hukuku, hava hukuku, bankacılık hukuku, toprak hukuku, çevre hukuku.
Ceza hukukunun ilkeleri; Kanunilik(belirlilik, aleyhte çıkarılan yasa geçmişe yürümez, kıyas yapılamaz, idarenin düzenleyici işlemleri ile suç oluşturulamaz ve ceza verilemez, örf ve adetlere dayanarak suç oluşturulamaz ve ceza verilemez), kusursuz ceza olmaz ilkesi, cezaların şahsiliği ilkesi, ümanizm ilkesi(Kişinin yeniden topluma kazandırılması), adalet ve eşitlik ilkesi.
Suçun Unsurları:
- Kanunilik(Tipiklik):Ancak ceza kanununda düzenlenmiş olan eylemler suç olarak tanımlanır.
- Maddi Unsurlar:
  - Fail: Suçu işleyen.
  - Mağdur: Zarar gören.
  - Fiil: İnsan eylemi.
    - Hareket: Yapma veya yapmama tepkisi.
    - Nedensellik Bağı(İlliyet Bağı): Suçun hareket neticesinde ortaya çıkması.
    - Suçun Konusu: Suçun üzerinde durduğu kişi ya da nesne.
    - Suçun Nitelikli Unsurları: Cezanın artırılması ya da azaltılmasını gerektiren unsurlar.
- Manevi Unsurlar
  - Kast: Suçun unsurlarının bilerek ve isteyerek gerçekleşmesi.
    - Doğrudan Kast: Kişi neticeyi öngörüyor ve istiyor. İstediği neticenin gerçekleşmesi için özel çaba harcıyor.
    - Olası Kast: Kişi neticeyi öngörüyor ve olursa olsun düşüncesiyle kabulleniyor. Gerçekleşmesini istediği netice için özel bir çaba harcamıyor.
    - Taksir
      - Bilinçsiz Taksir: Kişi başkaları tarafından öngörülebilecek bir neticeyi öngöremiyordur ve neticenin gerçekleşmesini istemiyordur.
      - Bilinçli Taksir: Kişi neticeyi öngörüyor ve nasıl olsa olmaz düşüncesiyle hareket ediyor. Neticenin gerçekleşmesini istemiyordur.
Ceza hukukunun yaptırım türleri
Cezalar
- Hapis Cezası
  - Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası
  - Müebbet Hapis Cezası
  - Süreli Hapis Cezası
  - Adli Para Cezası
Güvenlik Tedbirleri
- Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma
- Müsadere
- Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
- Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
- Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri
- Tekerrür
- Sınır Dışı Edilme
Vergi hukukunun ilkeleri; adalet(eşitlik değil), genellik, kanunilik.
Kamu gelirleri; vergi(Devletin kamu hizmetlerini yerine getirmek için egemenlik gücüne dayanarak karşılıksız ve zorla aldığı para), harç(Bazı kamu hizmetlerinden yararlananların bu hizmet karşılığı ödediği para. Örn. tapu harcı, noter harcı), resim(Kamu kuruluşlarının belirli bir iş ya da faaliyetin yapılmasına yetki ve izin vermesi karşılığında alınan para.), şerefiye(Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının yaptığı bayındırlık, imar işleri dolayısıyla değeri artan gayrimenkul sahiplerinden artış nedeniyle zorla alınan para), parafiskal(Vergi benzeri gelirler. Sosyal güvenlik kuruluşları ile mesleki kamu kuruluşlarına, kuruluş amaçlarını gerçekleştirmek için gelir toplama yetkisinin verilmesiyle ortaya çıkan ve bu kuruluşların üyelerinden sağlanan kamu gelirleri.), mülk ve teşebbüs gelirleri(Devletin arazi, bina, orman, maden gibi gayrimenkulleri ve ticari işletmelerinden elde ettiği para.), borçlanma gelirleri(Devletin borçlanmaya başvurması.).
Vergiler konularına göre gelir üzerinden (gelir vergisi, kurumlar vergisi), servet üzerinden (emlak vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, veraset ve intikal vergisi), harcamalar üzerinden(kdv, ötv) alınanlar olarak ayrılır.
Vergiler dolaylı(kdv, ötv) ve dolaysız(emlak, gelir, kurumlar) vergiler olmak üzere de ikiye ayrılır.
Özel hukukta kişiler birbiriyle eşit ve hukuki ilişkileri düzenlemekte serbesttir.
Medeni hukukun temel esasları; dürüstlük, iyi niyet, ispat yükü, hak ehliyeti.

Hakkın Türleri

Kamu Hakları: Kişilerle devlet arasındaki ilişkileri düzenler.

Kişinin Hakları
Sosyal ve Ekonomik Haklar
Siyasi Haklar

Özel Haklar

Nitelik Bakımından Özel Haklar
- Mutlak Haklar: Sahibine geniş yetkiler veren ve herkese karşı ileri sürülebilen haklardır. Örn. Mülkiyet hakkı, telif hakkı, ayni haklar, intifa hakkı, velayet ve vesayet hakkı
  - Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar

Maddi Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar

Maddi Olmayan Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar

Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar

Kişinin Kendi Şahsı Üzerindeki Mutlak Haklar

Kişinin Başkasının Şahsı Üzerindeki Mutlak Haklar

Nisbi Haklar: Sadece belirli kişilere karşı ileri sürülebilen haklardır. Örn. Alacak hakkı yalnızca borçluya karşı ileri sürülebilir.
Konuları Bakımından Özel Haklar
- Mal Varlığı Hakları: Örn. Mülkiyet, telif, alacak hakkı…
- Kişilik Hakları
- Hukuki Etkileri Bakımından Özel Haklar
  - Yenilik Doğuran Haklar
    - Kurucu Yenilik Doğuran Haklar
    - Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar
    - Bozucu Yenilik Doğuran Haklar
    - Alelade Haklar: Kullanılmasıyla herhangi bir değişiklik olmaz. Örn. Velayet, vesayet hakkı.
- Devredilebilmeleri Bakımından Haklar
  - Devredilebilen Haklar: Mal varlığı hakları devredilebilir.
  - Devredilemeyen Haklar: Örn. Ergin kılınmayı talep, nişanı bozma, boşanma davası açma, soy bağının reddi gibi haklar.
Hakkın kazanılmasında iyi niyet(subjektif iyi niyet) kuralı geçerlidir. Hakların kazanılması hukuki olay(Kişinin iradesine bakılmaksızın kendisine hukuki sonuç bağlanması olayı.), hukuki fiil(Kişinin iradesi ile hukuki sonuç doğuran olay.), hukuki işlem(Bir kişinin veya aynı amaca yönelik birden fazla kişinin iradesiyle hukuki sonuç yaratması.) olmak üzere 3 şekilde olur.
Hakların kazanılış biçimleri; devren(Hakkı bir başkasından devralmak), aslen(Hakka bir başkasından devralmadan sahip olunması) olmak üzere 2 çeşittir.
Aslen kazanma taşınmazlar üzerinde ise işgal, taşınırlar üzerinde ise sahiplenme olur.
Hakların kullanılmasında dürüstlük(objektif iyi niyet) kuralı geçerlidir.
İhkaki Hak: Hakkın sahibi tarafından kendi eliyle alınması. Hukuk düzeni tarafından benimsenmemiştir. Çünkü hukuk düzeni hakkın devlet tarafından korunmasından yanadır. Hak sahibi hakkını ihlal eden kişiyi uyararak talep hakkını, hak ihlalinin devamı halinde de dava hakkını kullanabilir.
Hakkın kişinin kendisi tarafından korunduğu haller; meşru müdafa, zaruret hali, kuvvet kullanma.
Medeni hukuk kendi içinde kişiler hukuku, aile hukuku, eşya hukuku, miras hukuku olarak ayrılır.
Kişiler hukuku, kişilerin türlerini(insanlar, dernekler, vakıflar), ehliyetlerini, kişisel durumlarını, akrabalık ilişkilerini, yerleşim yerleri ile ilgili ilgilerini, kişiliğin başlangıcını ve sona ermesini, korunmasını düzenleyen hukuk kurallarıdır.
Aile hukuku, evlilik, boşanma ve eşlerin birbirlerine karşı olan sorumluluklarını, velayet hakkını, soybağı ilişkilerini vesayet ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarıdır.
Gerçek kişilik tam ve sağ doğumla başlar.
Gerçek kişiliği sona erdiren haller; ölüm, gaiplik, ölüm karinesi, birlikte ölüm karinesi.
Karine: Bilinen bir olgudan bilinmeyen bir olgunun çıkarılması.
Mal varlığı hakları ölüm anında mirasçılarına geçer. Ölümün meydana geldiği andan itibaren 10 gün içinde nüfus memurlarına bildirilmesi gerekir.
Ölüm Karinesi: Ölümüne kesin gözle bakılacak bir halde kaybolan ve cesedi bulunamayan kişi ölmüş sayılır. En büyük mülki amirinin emriyle ölümüne karar verilir. Mahkeme kararına gerek yoktur fakat istenirse alınabilir. Ölüm karinesinde herhangi bir sürenin geçmesine gerek yoktur.
Birlikte Ölüm Karinesi: Birden fazla kişinin ölüm anı tespit edilemediğinde hepsinin aynın anda ölmüş sayılması.
Gaiplik: Kaybolma. Ölümüne olası gözle bakılabilecek bir tehlike içinde kaybolma(Kaybolmadan 1 yıl geçtikten sonra mahkemece karar verilebilir), uzun zamandan beri haber alınamama durumunda(Son haber tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra mahkemece karar verilebilir. Ölüme ilişkin ufak da olsa olasılık gerekir.)
Gaiplikte görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.
Ölüm ve birlikte ölüm karineleri adi karinelerdir, yani aksi ispatlanabilir.
Gaiplikte evlilik kendiliğinden düşmez ancak eş tarafından başvuru ile düşer. Ölüm karinesinde ise evlilik kendiliğinden düşer.
Hak Ehliyeti: Haklara ve borçlara ehil olma ehliyetidir. Sağ ve tam doğmak koşuluyla ana rahmine düştüğü an kazanılabilir.
Fiil Ehliyeti: Kendi işlem ve ehliyetiyle hak kazanabilme, borç altına girebilme anlamındadır.
Dar anlamda kişilik sadece hak ehliyetine sahip olma, geniş anlamda kişilik ise hak ehliyetinin yanında fiil ehliyetine sahip olmak demektir.
Ayır etme gücünü yaş, akıl hastalığı, akıl zayıflığı ve sarhoşluk etkiler.
Mümeyyiz: Ergin
Hakim kararı ile erginliğe asliye hukuk mahkemesi karar verir.
Kişi ergin olmakla yaşça büyümüş sayılmaz.
Sağır ve dilsizler 21 yaşında ergin olurlar.
Sınırlı ehliyetsizler; ayırt etme gücüne sahip ergin olmayan kişi ya da ayırt etme gücüne sahip, ergin fakat kısıtlı kişilerdir. Kural olarak fiil ehliyetleri yoktu ama bazı istisnaları vardır. Bu kişiler tek başlarına kendisine sıkı sıkıya bağlı kişilik haklarını(vasiyetname düzenlemek, nişanlanma, soybağı reddi, reşit kılınma isteği) kullanabilirler ve bağış kabul edebilirler. Yasal temsilcisinin rızasıyla dahi bağış ve kefalet(kefil) sözleşmesi düzenleyemez ve vakıf kuramazlar. Yasal temsilcisinin rızasıyla satım, kira, hizmet ve fikir sözleşmesi düzenleyebilirler.
Kişilik

Gerçek Kişiler

Dar Anlamda Kişilik: Hak ehliyeti ile başlar.
Geniş Anlamda Kişilik: Fiile ehliyeti ile başlar. Şartları; reşit olmak, mümeyyiz olmak(temyiz kudretine sahip olmak), kısıtlı olmamak.

Tüzel Kişiler: Belli bir amacı gerçekleştirmek üzere bağımsız bir varlık şeklinde örgütlenmiş, haklara ve borçlara sahip kişi veya mal topluluklarıdır.

Özel Hukuk Tüzel Kişileri: Özel kişilerin hür iradeleri ile kurulurlar. Kamu güçleri yoktur. Eşitlik ilkesi geçerlidir yani diğer kişilerle eşit konumdalardır. Özel hukuka tabidirler.
Kişi Toplulukları
- Dernek: Gerçek veya tüzel en az 7 kişinin kazanç paylaşma dışında belirli bir ortak amacı gerçekleştirmek üzere oluşan topluluk.
- Şirket: İki veya daha fazla kişinin aynı amaca yönelik emeklerini ve mallarını birleştirmesiyle oluşan topluluk.
- Mal Toplulukları
  - Vakıflar: Gerçek veya tüzel kişilerin mal ve haklarının belirli veya sürekli bir amaca özgülenmeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır.
- Kamu Hukuku Tüzel Kişileri: Kamu gücüne sahiptirler. Amaçları kamu yararını gerçekleştirmektir. Diğer kişilerden üstün konumdadırlar yani eşitlik ilkesi yoktur. Kanunla veya idari işlemle kurulurlar. Kamu hukukuna tabidirler.
- § Kamu Tüzel Kişileri
  - Kişi Topluluğu Şeklindeki Kamu Tüzel Kişileri

Kamu İdareleri

– Merkezi İdare: Devlet.

– Mahalli İdareler: İl Özel İdareleri, Belediyeler, Köyler.

Mal Topluluğu Şeklindeki Kamu Tüzel Kişileri

Kamu Kurumları(Hizmet Kuruluşları): İdari Kamu Kurumları(TCMB, Orman GM, Vakıflar GM), İktisadi Kurumlar(TCDD, DHMİ, MKEK),Sosyal Kamu Kurumları(SGK), Bilimsel, Teknik, Kültürel Kamu Kurumları(TRT, Üniversiteler, TÜBİTAK, DİE, TODAİE, TÜBA), Düzenleyici Kamu Kurumları(SPK, RTÜK, BDDK, EPDK), Meslek Kuruluşları(Barolar, Odalar)

Zilyetlik: Bir eşyayı fiili hakimiyeti altında bulundurma.
Ayni Hak: Kişisel haklardan farklı olarak eşyalar üzerinde kesin egemenlik yetisi sağlayan haklardır. Ayni haklar herkese karşı ileri sürülebilir.
Mülkiyet Hakkı: Kişinin bir şeyi üzerindeki mutlak egemenlik hakkıdır.
Sınırlı Ayni Haklar: Mülkiyet hakkının dışında kalan haklardır. İrtifak hakkı(Kullanma ve yararlanma hakkı), taşınmaz yükü(Taşınmaz mallara sahip kişinin borcunu sahibi olduğu taşınmaz ile güvence altına aldığı hak.), rehin hakkı olmak üzere 3 çeşidi vardır.
İntifa Hakkı: Taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya mal varlığı üzerinde kurulabilen, hak sahibine tam yararlanma yetkisi veren haklardır.
Sükna Hakkı: Sahibine bir binada veya onun bir kısmında oturma yetkisi veren irtifa hakkıdır.
Borçlar hukukunun ilkeleri; nisbilik, sınırlı sayıda olmaması, borç ilişkilerinin geçici niteliği, irade özerkliği(sözleşme serbestisi, eşitlik, şekil serbestisi), dürüstlük, kusurlu sorumluluk(örn. Satılan bir malın başkasına satılmaması), üçüncü kişiye borç yaratılamaması, sözleşmelerde ivaz(karşılık), borçlunun yerleşim yerinde ifa ilkesi.
Borç ilişkisinin unsurları; alacaklı, borçlu, edim(Alacaklının ifasını talep ettiği, borçlunun da yerine getirmesi gerekn davranış. Edim hukuka ve ahlaka aykırı olmamalı, ifa edilebilir yani imkansız olmamalı, belli ya da belli edilebilir olmalıdır.).
Edim türleri, verme, yapma ve yapmama.
Borcun kaynakları; hukuki işlem(sözleşmeler de olur), haksız fiil, sebepsiz zenginleşme.
Borcu sona erdiren nedenler; ifa, ibra(Alacaklı ile borçlu arasındaki sözleşme ile borcun sona ermesi. Borçlar kanununda düzenlenmemiştir.), yenileme(tecdit), alacaklı ve borçlu sıfatının birleşmesi, kusursuz imkansızlık, takas, zaman aşımı.
Latife(Şaka) Beyanı: Beyanda bulunan kişinin gerçek iradesine uymayan bir beyanda bulunması.
Zihni Kayıt: Beyan sahibinin, bir iradeye sahip olmadı halde görünüşte böyle bir iradeye sahipmiş gibi davranması.
Muvazaa: Tarafların gerçek iradelerini gizleyerek farklı beyanlarda bulunmaları.
Gabin: İki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birinin darda kalmasından, düşüncesizliğinden veya tecrübesizliğinden yararlanarak edimler arasında meydana gelen açık orantısızlık.
İkrah: Tehdit.
Resmi Senet: Resmi bir makamın katılmasıyla oluşturulan belge.
Resmi Sicil: Bir takım hukuki ilişki ve olayları kaydetmek için resmi makamlarca tutulan resmi kayıtlar.
Akit: Sözleşme.
İcap: Öneri, teklif.
Devletin unsurları; toprak, millet ve egemenliktir.
Yapısına göre devlet şekilleri:

Tek Yapılı Devlet

Ø Üniter Devlet(Basit Devlet): Ülkenin tümünde tek bir devlet(yasama, yürütme, yargı) ve dolayısıyla tek bir hukuki rejim vardır.
Ø Bölgeli Devlet: Farklı bölgelerden oluşan devlet.

Birleşik(Karma) Devlet

Federal Devlet: Yasama, yürütme, yargı fonksiyonları açısından kendi içerisinde belli bir özerkliğe sahip olan, ancak ortak bir anayasa ile tek bir devlete bağlı olan devletlerin oluşturduğu birlik. Federe devletlerin diğer devletlerle ilişkisinde yetki federal devlete aittir.
Konfederal Devlet: Birden çok devletin sınırlı, ortak ve belirli bir amacı gerçekleştirmek amacıyla bir araya geldikleri devlet modeli.
Konfederasyon devlette her bir devlet kendi devlet yetkilerini uluslararası alanda kullanabiliyorken federasyon devletlerde her bir devlet uluslararası alanda federal devlete bağlıdır.
Egemenlik şekillerine göre devletler; monarşik(tek bir hükümdar), oligarşik(bir grup, sınıf ya da zümre egemenliği), teokratik, cumhuriyet.
Sosyalist devlette üretim araçları devlete aittir, kapitalist devlette ise üretim araçları özel mülkiyete sahiptir.
Meclis hükümet sisteminde kuvvetler yasamada, mutlak monarşi ve diktatörlükte kuvvetler yürütmede birleşir.
Totaliter Diktatörlük: Çoğulcu anlayışın tasfiye edildiği, tek bir partinin görüşünün kabul ettirildiği yönetim.
Otaliter Diktatörlük: Sınırlıda olsa çoğulculuğa yer verilir.
TC’nin temel nitelikleri; insan haklarına saygılı devlet(yaşama hakkı, işkence yasağı, düşünce ve kanaat özgürlüğü), Atatürk milliyetçiliğine bağlı devlet(ırkçılığı reddeder, saldırganlığa ve şovenizme karşıdır, milliyetçiliği reddeden akımlara karşı, sınıf kavramı yok, akılcı, çağdaş, ileriye dönük, demokratik, insancıl, barışçıl, birleştirici, laik, milleti çağdaş medeniyetler seviyesine çıkarmayı amaç edinmiş, Türk devletinin vatanı ve milleti ile bölünmez bütünlüğünü amaç edinen), demokratik devlet(temel hak ve özgürlüklerin tanınmış ve güvence altına alınmış olması), laik devlet(din hizmetlerinin bir kamu hizmeti olması), sosyal devlet, hukuk devleti(İdari faaliyetlerin belirliliği, idarenin mali sorumluluğu.).
Atatürk milliyetçiliği sübjektif bir milliyetçilik anlayışıdır.
Herkes kamu düzenini bozmamak şartıyla özgürce ibadet edebilir.
Başbakanlığa bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı genel idare içinde yer alır.
Sosyal devletin görevi, güçsüzleri korumak, ulusal geliri paylaştırmak, sosyal adaleti sağlamak vergi yükünü dengeli dağıtmaktır.
Özel mülkiyette bulunana taşınmazların(sadece taşınmazlar) tamamı veya bir kısmı (sadece) devlet veya kamu tüzel kişileri tarafından kamulaştırılabilir.
Ahde vefa: Sözleşmelere ve verilen sözlere uymak.
Demokrasinin dayandığı temel ilkeler; milli egemenlik, özgürlük, eşitlik, çoğulculuk, temel hak ve özgürlüklerin tanınmış ve güvence altına alınmış olması.
Demokrasinin dayandığı temel unsurlar; millet egemenliği, özgürlük(kamu ve siyasi özgürlük), eşitlik.
Yarı doğrudan demokraside, seçimle iş başına gelen meclis ve yöneticiler olsa da bazı kararların alınmasında seçmenler de etkilidir. Anayasa kabulunun halk oylamasına sunulması buna örnektir.
Yarı doğrudan demokrasinin araçları; referandum, halk vetosu, halk girişimi, temsilcilerin azli.
Kamu özgürlükleri dokunulamaz, devredilemez ve vazgeçilemez. Çünkü temel hak ve özgürlükle kamu özgürlüğünü oluşturur.
Anayasanın başlangıç ilkeleri; Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlılık, Atatürk medeniyetçiliği, Atatürk milliyetçiliği, çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi, milli egemenlik, anayasanın ve hukukun üstünlüğü, özgürlükçü demokrasi, doğal haklar, Türk varlığının devleti ve milleti ile bölünmez bütünlüğü, sosyal adalet ve eşitlik, insan onurunun korunması, kişinin maddi ve manevi varlığının korunması, laiklik.
1982 Anayasasının genel esasları; madde1- Devletin şekli(Türkiye Devleti bir cumhuriyettir.), madde2- Cumhuriyet’in nitelikleri(Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.), madde3- Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti, madde4- Değiştirilmeyecek hükümler, madde5- Devletin temel amaç ve görevleri, madde6- Egemenlik, madde7- Yasama yetkisi, madde8- Yürütme yetkisi ve görevi, madde9-Yargı yetkisi, madde10- Kanun önünde eşitlik, madde11- Anayasanın bağlayıcı üstünlüğü.
1982 anayasası ile koruma altına alınan inkılap kanunları; Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Şapka İktisası Hakkında Kanun, Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarlıklar ile Birtakım Ünvanların Men ve İlgasına Dair Kanun, Medeni Nikah Esası ile Aynı Kanununun 110. Maddesi, Beynelminel Erkamın Kabulü Hakkında Kanun, Türk Harflerinin Kabulü ve Uygulanması Hakkında Kanun, Lakap ve Ünvanların Kaldırılmasına Dair Kanun, Bazı Kisvelerin(kıyafetlerin) giyilemeyeceğine Dair Kanun.

KAYNAK-2 – Kpss Benim Hocam vatandaşlık konu anlatımı özet notlar

Şekli Hukuk: Uyuşmazlıkların çözümünde izlenecek usulü gösteren kurallara denir.

Maddi Hukuk: Toplumu oluşturan kişilerin birbirleri ve toplum ile olan ilişkilerini düzenleyen, kişilerin sahip olduğu hak ve yüklendiği borçları belirleyen kurallardır.
Kanunlar, TBMM’ye milletvekilleri veya bakanlar kurulu tarafından önerilir. Bakanlar kurulunun kanun önerilerine kanun tasarısı, milletvekillerinin kanun önerisine kanun teklifi denir.
Kanun çeşitleri; süreli kanunlar(bütçe kanunu), süresiz kanunlar(anayasa, medeni kanun, ceza kanunu), milli kanunlar(medeni kanun, borçlar kanunu), milletlerarası antlaşmalar.
Milletlerarası antlaşmalar hükümet tarafından imzalanır. TBMM tarafından uygun görüldükten sonra cumhurbaşkanı tarafından onaylanır ve yayımlanır.
Milletlerarası antlaşmalar için anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla dava açılamaz.
Olağan dönemde sosyal ve ekonomik haklar haricinde temel hak ve özgürlüklerle ilgili KHK düzenlenemez.
KHK yayımlandığı gün yürürlüğe girer ve aynı gün meclisin onayına sunulur.
Olağanüstü durumlarda çıkarılan KHK’lar anayasa mahkemesi denetimine tabi değildir.
Olağanüstü dönemlerde KHK için gerekli olan yetki yasası şartı yoktur.
KHK’ların TBMM’de görüşülme süresi 30 gündür.
Tüzükler, bakanlar kurulu tarafından çıkarılır, Danıştay tarafından incelenir, cumhurbaşkanı tarafından imzalanır ve resmi gazetede yayımlanır.
Yönetmelikler, başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılabilir. Ülke çapında uygulanacaksa Danıştay tarafından, uygulanmayacaksa o yerdeki idare mahkemesi tarafından yapılır. Başbakanlık ve bakanlıklar tarafından çıkarılan yönetmelikler her zaman Danıştay tarafından incelenir. Resmi gazetede yayımlanmayabilir. Hangisinin resmi gazetede yayımlanacağı kanunla belirlenir. Yönetmeliklerle temel hak ve özgürlükler kısıtlanamaz. Kanunla düzenlenmeyen bir konuda yönetmelik çıkartılamaz.
Herhangi bir adet ya da geleneğin örf adet hukuku olabilmesi için gerekli unsurlar; maddi unsur(uzun süredir uygulanıyor olma), manevi unsur(genel inanış), hukuki unsur(devlet desteği).
İçtihatı birleştirme kararları resmi gazetede yayımlanır.
Kişiler hukuku, kişi ve kişilik kavramları, kişiliğin başlangıcı, kişilerin hukuki ehliyet durumları, kişiler arasındaki akrabalık(hısımlık) durumları, kişilerin adı ve yerleşim yerleri, kişiliğin korunması ve sona ermesi, kişisel durumların kütüğe kayıtları gibi konuları inceler.
Ticaret hukukunun alt dalları; şirketler hukuku, kıymetli evraklar hukuku, sigorta hukuku, deniz ticaret hukuku, ticari işlemler hukuku.
Devletler özel hukukunun alt dalları; vatandaşlık hukuku, yabancılar hukuku, kanunlar ihtilafı hukuku.
Doğumun en geç 1 ay içinde nüfus memurluğuna bildirilmesi gerekir.
İkametgahın değişmesi halinde yeni yere gidildikten sonra 2 ay içinde kütüğün yeni ikametgaha nakledilmesi zorunludur.
Askerlik şubesi ve adalet mercilerinin dışında mahallin en büyük mülki amirinin yazılı emri olmadıkça nüfus kütükleri hiçbir daireye veya şahsa verilemez.
Aile hukukunun ilkeleri; birlik, eşitlik, süreklilik, zayıfların korunması, devletin müdahale, irade serbestisinin yokluğu ilkeleri
Veraset: Miras, vasiyet ve miras sözleşmesi gibi tasarrufları ifade eder.
Muris: Miras bırakan kişi.
Tereke: Murisin mal varlığı.
Borç ilişkileri geçicidir.
Temerrüt: Borcun zamanında ifa edilmemesi.
Def’i: Davalının borcunu, özel bir nedenden dolayı yerine getirmekten kaçınmasına olanak veren hak.
Tacir: Bir işletmeyi kısmen de olsa kendi nam ve hesabına işleten kişi.
Kambiyo: Herhangi bir alacağın tahsili, bir borcun ödenmesi veya bir yerden toplanan para veya para yerine geçen taşınabilir değerlerin başka bir yere aktarılması için yapılan işlem bedeli.
Medeni usül hukuku, adliye mahkemelerinin özel hukuk alanındaki bütün yargısal faaliyetlerini inceler.
Kamu hukukunda çıkan sorunlar idare mahkemelerinde çözülür.
Ceza sorumluluğunu azaltan nedenler; yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, irade dışı alkol ve uyuşturucu madde etkisi altında kalma, sağır ve dilsiz olma.
Hakların kazanılma şekilleri; aslen kazanma, devir yoluyla kazanma, kurma yoluyla kazanma, zamanaşımı yoluyla kazanma.
Kurma yoluyla hak kazanma, bir kimsenin sahip olduğu hakkı devretmeksizin bu hak üzerinde bir başkasına yeni bazı haklar sağlaması durumunda olur. Örn. A’nın komşusu B’ye tarlası üzerinden geçit hakkı vermesi.
Türk vatandaşlığı doğumla veya sonra kazanılır.
Türk vatandaşlığının kazanılması veya kaybedilmesine ilişkin hizmetler yurt içinde bakanlık, yurt dışında dış temsilcilikler tarafından verilir.
Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen kişiler, vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler, göçmen olarak kabul edilen kişiler milli güvenlik ve kamu düzeni bakımında engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla bakanlığın teklifi, bakanlar kurulunun kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilir.
Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin kararlar, karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.
Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyenlerden talepleri uygun görülenlere bakanlıkça Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi, verilen izin sonucunda veya önceden yabancı bir devlet vatandaşlığını kazandığını belgeleyenlere ise Türk vatandaşlığından çıkma belgesi verilir. Çıkma isin belgesi 2 yıl geçerlidir. İzin belgesini alanlar bu süre içinde yurt içinde ikamet edilen yer valiliğine, yurt dışında ise dış temsilciliklere yabancı devlet vatandaşlığını kazandığına dair bilgi ve belgeleri vermek zorundadır. Çıkma belgesinin ilgiliye imza karşılığı teslimi ile Türk vatandaşlığı kaybedilir.
Türk vatandaşlının kaybettirilmesi bakanlar kurulu kararının resmi gazetede yayımlandığı tarihten itibaren hüküm ifade eder. Kaybettirme kararları şahsidir, eş ve çocukları etkilemez.
Türk vatandaşlığının ispatını sağlayan resmi belgeler; nüfus kayıtları, nüfus cüzdanları, pasaport veya pasaport yerine geçen belgeler.
Türk vatandaşlığından çıkarılma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu açıktır. Karar aleyhine Danıştay’a başvurulabilir.
Beyyine: Herhangi bir olayın veya hukuki ilişkinin doğruluğunu ortaya çıkarmak için başvurulan her türlü araç
Cürüm: Toplum düzenini ağır biçimde sarsan suçlar.
Depolitizasyon: Siyasetten soğutma.
İnfisah(Dağılma):Tüzel kişiliğin sona ermesi.
Resmi gazete Başbakanlık tarafından çıkarılır.
Konfederasyon devlet uluslararası antlaşma ile, federal devlet anayasa ile kurulur.
Konfederasyon devletler dış ilişkilerinde bağımsızken federe devletler federal devlete bağımlıdır.
Konfederasyon devletlerin ayrılma hakkı vardır ama federe devletlerin federal devletten ayrılma hakkı yoktur.
Konfederasyon devlette alt vatandaşlık yoktur. Üye devletlerin vatandaşlığı vardır. Federal devlette federe ve federal vatandaşlık olmak üzere 2 vatandaşlık vardır.
Parlamenter sistemde yürütme yasamayı belli koşullarda feshedebilir.
Yarı başkanlık sisteminde yürütme iki başlıdır.(Devlet başkanı ve bakanlar kurulu.). Yasama, güvensizlik oyu ile yürütmeyi görevden alır. Yürütme yasamayı feshedebilir. Hükümet yasama organına karşı sorumludur ve güvenine dayanır.
Halk vetosu: Referandum yapılması için halkın girişimde bulunmasıdır.
Temsili demokrasinin kontrol mekanizmaları: Parlamentonun feshi, dilekçe hakkı, danışma referandumu, politik grev.
Yatay nitelikli siyasal partiler: Programında sadece bir sosyal sınıfın çıkarlarını gözeten parti. Örn. İşçi partisi
Dikey nitelikli siyasi partiler: Tüm sosyal sınıfların çıkarlarını gözeten siyasi partiler.

KAYNAK-3

Pozitif Hukuk=Müspet Hukuk=Olan Hukuk=Yürürlükteki Hukuk
Mevzu Hukuk=Konulmuş Hukuk
Objektif Hukuk vs Subjektif Hukuk: Hukuk, objektif anlamda kural, sübjektif anlamda ise hak anlamına gelir. Bu sebeple hukuksal bir kavram hakkı ifade ediyorsa sübjektif, kuralı ifade ediyorsa objektiftir.
Disiplin cezaları; uyarma, kınama, kusur bildirme, geçici çıkarma, büsbütün çıkarma.
Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar saklıdır.
İhmal: Suçun maddi unsurudur. Hareket, yapmamak şeklinde gerçekleşiyorsa ihmaldir.
Adli para cezasında 1 gün karşılığı en az 20 en çok 100 tl’dir.
0-12 yaş; ceza sorumluluğu yoktur. 12-15; ceza verilmez veya cezada indirim yapılır. 15-18 yaş; cezada indirim yapılır.
Ceza ehliyetini yaş ve temyiz kudreti etkiler.
Ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler; kanunun hükmü ve amirin emri, meşru savunma ve zorunluluk hali, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası, sınırın aşılması, cebir ve şiddet, korkutma ve tehdit, haksız tahrik, hata, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik, geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma, dava ve cezanın düşürülmesi.
Dava ve cezanın düşmesine sebep olan haller; sanığın veya hükümlünün ölümü, af, dava zamanaşımı, ceza zamanaşımı.
Yargılama hukuku şekli hukuk türüdür.
Kamu davalarını savcı açar ve yürütür.
Adli Yargı Organları: Adalet mahkemeleri de denir.

Hukuk Mahkemeleri: Özel hukuk kurallarıyla ilgili uyuşmazlıkları çözer.

Sulh Hukuk Mahkemeleri: Tek hakimlidir. Her il ve ilçede bulunur.
Asliye Hukuk Mahkemeleri: Her il ve ilçede bulunur. İş mahkemesi, ticaret mahkemesi, icra-iflas mahkemesi, tapulama mahkemesi gibi mahkemeler asliye hukuk mahkemesi özelliğindedir.

Ceza Mahkemeleri: Ceza hukukundan doğan ve suç sayılan fillere ilişkin uyuşmazlıkları çözer. Çocuk mahkemesi, toplu basın mahkemesi, trafik mahkemesi de özel nitelikli ceza mahkemeleridir.

Sulh Ceza Mahkemeleri: Kabahat niteliğindeki suçlara bakar. Hafif cezalar verir.
Asliye Ceza Mahkemeleri: Bir üye hakimden oluşur. Davayı cumhuriyet savcısı açar ve yürütür.
Ağır Ceza Mahkemeleri: Ağır suçlara ilişkin özellikle kamu davalarına bakar. Bir başkan ve iki hakimden oluşur.
İdari Yargı Organları

İdare Mahkemeleri: İdari davalarla ilgili iptal ve tam yargı davalarına bakar. Bir başkan ve iki hakimden oluşur.

Vergi Mahkemeleri: Vergi uyuşmazlıklarına bakar. Bir başkan ve iki hakimden oluşur.

Bölge İdare Mahkemeleri: İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına yapılan itirazlara ve idare ve vergi mahkemeleri arasındaki uyuşmazlıklara bakar.

Askeri Yargı Organları

Askeri Ceza Yargısı: Askeri mahkeme ve disiplin mahkemesinden oluşur. Kararlarına karşı askeri yargıtayda itiraz davası açılabilir.

Askeri İdari Yargısı: İlk ve son derece davalarına Askeri Yüksek İdare Mahkemesi bakar.

Yüksek mahkemeler; anayasa mahkemesi, yargıtay, danıştay, askeri yargıtay, askeri yüksek idare mahkemesi ve uyuşmazlık mahkemesidir.
Nafaka davası sulh hukuk mahkemesinde, boşanma davası asliye hukuk mahkemesinde, vasi tayini sulh hukuk mahkemesinde, kamulaştırma bedeline itiraz asliye hukuk mahkemesinde, yaşça erginlik kılınma asliye hukuk mahkemesinde, isim değişikliği asliye hukuk mahkemesinde görülür.
Soruşturma: Suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen süre.
İddianame: Cumhuriyet savcısı tarafından hazırlanan belge.
Kovuşturma: İddianamenin kabulünden, hükmün kesinleşmesine kadar geçen süre.
Sanık: Kovuşturmanın başlamasında kesin hükme kadar suç şüphesi altındaki kişi.
Müdafi: Şüpheli veya sanığın avukatı.
Vekil: Suçtan zarar gören kişinin avukatı.
İlam: Kesinleşmiş mahkeme kararı.
Kamu davası açma görevi cumhuriyet savcısınındır.
Sulh ve asliye ceza mahkemelerinde görülen davalarda tutukluluk süresi en çok 1 yıl, ağır ceza mahkemelerinde görülen davalarda ise en çok 2 yıldır.
Mahkeme hükmüne dayanılarak yapılan takibe ilamlı takip, mahkeme hükmüne dayanmayan takibe ise ilamsız takip denir.
Aciz vesikası: Paraların paylaştırılması sonucu alacağın tamamını alamayan alacaklıya, ödenmeyen alacak kısmı için icra dairesi tarafından verilen belgedir.
Konkordato: Mali durumu bozulan borçlunun borcun ödeme koşulları konusunda alacaklılarla yaptığı anlaşma.
Beyyine Külfeti: İspat yükü.
Resmi sicil örnekleri; kişisel durum sicilleri(nüfus kütükleri), vakıf sicili, mülkiyeti saklı tutma sicili, hayvan rehni sicili, ticaret sicili, gemi sicili… vs.
Kişinin ergin olması ile velayet ve vesayet durumları kendiliğinden ortadan kalkar.
Kısıtlılık sebepleri; akıl hastalığı veya zayıflığı, başkalarının güvenliğini tehlikeye sokma, daimi suretle bakıma ihtiyacı olma, veya işlerini görmekten aciz olma, savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlısı olma, kötü yaşama tarzı veya kötü yönetim, kendini darlık ve yoksulluğa maruz bırakma veya ailesini darlık ve yoksulluğa maruz bırakma, bir sene veya daha fazla süre ile özgürlüğü kısıtlayıcı ceza.
Kişi kendi isteğiyle de kısıtlı olmak isteyebilir. Yaşlılık, sakatlık, deneyimsizlik, ağır hastalık sebeplerinden birinin varlığı, kendi işlerini gereği gibi yönetememesi hali.
Hak ehliyeti sağ doğmak koşulu ile kişi ana rahmine düştüğü anda başlar.
Zımni: Örtülü.
Tam ehliyetsizler dahil herkesin taraf ehliyeti vardır.
Kişiliği dışa karşı koruyan davalar; tespit davası(haksız eylem bitmiş ama etkileri halen devam etmektedir.), men davası(haksız eylem devam etmektedir.), önleme davası(haksız eylemin gerçekleşmesi beklenmektedir.), tazminat davası(haksız saldırı sonrası zararın zararı veren tarafından karşılanması.).
Ölüm karinesi adi karinedir.
Ölüm karinesinde mirasçılar teminat vermek zorunda değildir. Ama gaiplikte gerekir.
Evlat edinmede küçüğün anne ve babasının rızası şarttır. Anne baba belli değilse sulh hukuk mahkemesinin izni yeterlidir.
Tüzel kişiler muris(miras bırakan) olmazlar. Sadece gerçek kişiler olabilir.
Pasaport yerine geçen belgeler; pasavanlar(hudut bölgesinde oturan kişilere verilen kısa süreli belge.), tayfa vesikaları, kara ve havayolu mürettebatına verilen kimlik yerine geçen belgeler.
Sendikalar tüzel kişiliğe sahiptir.
Gemileri, uçakları vs. devlete bağlayan bağa tabiiyet denir. Tabiiyet vatandaşlığı kapsar.
Nesep: Soybağı.
Ergin olan bir kimse kısıtlanırsa tekrar ana-babasının velayeti altına girer.
İntifa(kullanma), oturma ve nafaka gibi malvarlığı hakları devredilemezler.
Ariyet: Ödünç.
İntifak Hakkı: Yararlanım hakkı. Başkasına ait malda, kullanma ve ürünlerinden yararlanma yetkilerine sahip olmayı içerek irtifak hakkı çeşidi. İntifak hakkı taşınır, taşınmaz mallar, haklar ve bir malvarlığı üzerinde kurulabilir.
İrtifak Hakkı: Bir taşınmaz üzerinde, bir kullanma ve yararlanmaya rıza göstermeyi yahut mülkiyete özgü bazı hakların kullanılmasından kaçınmayı gerektiren ve diğer bir taşınmaz veya kişi yararına ayni hak olarak kurulan hukuki işlem. Örn. Bir taşınmazın altından geçirilen petrol boru hattı için hat sahibi lehine tanınan hak.
İrtikap: Yiyicilik, kötüye kullanım.
Navlun: Deniz yoluyla eşya taşıma karşılığında ödenen ücret.
Süreli hapis cezası kanunda aksi belirtilmedikçe 1 aydan az, 20 yıldan fazla olamaz.
Yazısız Anayasa: Teamüli anayasa veya geleneksel anayasa da denir. Örnek İngiliz anayasası.
Bir anayasanın yumuşak anayasa olması için, açıkça olağan yasalar gibi değiştirilebileceğini hükme bağlar ya da değiştirilmesine ilişkin herhangi bir hüküm içermez.
Bira anayasanın sert anayasa olabilmesi için, değiştirilemeyecek maddeler içermesi, halk oylaması usulüne yer vermesi, değiştirilmesi için özel çoğunluk aranması gibi hükümler içermesi gerekir.
Mutlak=Adi=Salt Çoğunluk: Toplanan oyların tüm oyların yarısından fazla olması. Örn. 51/100.
Nisbi Çoğunluk: Toplanan oylar toplamının diğer oy topluluklarından fazla olması. Örn. 100 toplam oyda 30-45-25 oy dağılımında 45 oy alanın kazanması.
Vasıflı=Nitelikli=Mevsuf Çoğunluk: Örn. 2/3, 3/4 oranında oy.
İçtihatı birleştirme kararları TBMM tarafından çıkarılır.
Askerlerin ve emniyet mensuplarının üst rütbeyi selamlamaları hukuk kuralı gereğidir.
Türk vatandaşlığından çıkma iznini İçişleri Bakanlığı verir.
Medeni hukukun başlangıç hükümleri; iyi niyet, dürüstlük, ispat yükü, hakimin takdir yetkisi.
Vakıf senedi resmi sicil yerine geçmez.
Yabancıların Türk vatandaşlığına kabulüne Bakanlar Kurulu karar verir.
Davacı ve davalının savunma yolları; kabul, inkar, itiraz, def’i.
Kanunun açıkça yasakladığı bir amaca şeklen kanuna uygun başka bir yolla ulaşılmasına kanuna karşı hile denir.
Kişinin hak sahibi olabilme ya da borç altına girebilme durumuna hak ehliyeti denir. Sağ ve tam doğmak koşuluyla ana rahmine düştüğü anda kazanılabilir.
Bir kimseye bir başkasından bir şeyi vermesini, yapmasını veya yapmamasını isteme yetkisi sağlayan haklara alacak hakları denir.
Kanunda belirtilen bir zamanın kullanılmaması halinde hakkın ortadan kalkmasına hak düşürücü süre denir.
Askeri mahkemeler tarafından verilen karar ve hükümlerin son inceleme mercii askeri yargıtaydır.
Ceza hukukunda örf ve adet hukukuna başvurulamaz.
Talep hakkı, bir kimsenin hakkını elde etmek veya hakkına saygı gösterilmesini sağlamak üzere karşısındaki kişiye yönelttiği isteme yetkisidir.
Ceza sorumluluğunun ilkeleri; kimse işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz, kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez, ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak kanunla konulur, suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz, hiç kimse kendisini veya kanunda göstertilen yakınlarını suçlayıcı beyanda bulunmaya ve bu yolda delil göstermeye zorlanamaz, ceza sorumluluğu şahsidir, genel müsadere ve ölüm cezası verilemez, uluslararası ceza divanına taraf olmanın getirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere vatandaş suç sebebiyle yabancı ülkeye verilemez, kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular delil olarak kabul edilemez, hiç kimse sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirmemesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz, idare kişi hürriyetinin kısıtlanması sonucunu doğuran bir müeyyide uygulayamaz.
Temel hak ve özgürlüklerin sınırlaması; ancak kanunla olur, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmak zorundadır, ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır(Ölçülülük ilkesi; temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasında sınırlama aracının amacı gerçekleştirmeye elverişli olması ve araç ile amaç arasında ölçülü bir oranın bulunmasıdır.), hakkın özü ve demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun yapılmalıdır, anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen özel nedenlere dayanmalıdır, laik cumhuriyet gereklerine aykırı olmamalıdır.
2001 değişikliği ile temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanmasıyla ilgili, genel sınırlama sebeplerinden vazgeçilmiş özel sınırlama sebepleri getirilmiştir. Ölçülülük ve hakkın özüne dokunamama(Sınırlamanın hakkı kullanılamaz hale getirmemesi) ilkeleri getirilmiş, sınırlamanın laik cumhuriyetin gereklerine uygun olarak yapılması kabul edilmiştir.
Yüksek Seçim Kurulu kararları aleyhine başka bir makama başvurulamaz.
Tüzel kişiler hak ehliyetlerini tescil edildikleri zaman kazanırlar.
Hak ve borçlara sahip olabilen varlıklara kişi denir.
Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerini belirleyen hukuk kuralları Anayasa Hukukudur.
Anayasa hükümlerinin hiçbir şekilde değiştirilemeyecek nitelikte olması mutlak sertlik sistemindedir.
Devletin kurucu unsurları arasında sivil toplum örgütleri de vardır.
Devletin egemenliği dış egemenlik ve iç egemenlik olarak 2 şekildedir.
Dış egemenlik ile kastedilen en temel kavram bağımsızlıktır.
Genelge ve yönergeler anayasada düzenlenmemiştir.
Bilimsel görüşlere makaleler, monografiler, sistematik eserler, kitaplar örnek verilebilir.
Federal yapıdaki devletler; Almanya, ABD, Kanada, İsviçre, Rusya, Belçika, Irak.
İsviçre’de yarı doğrudan demokrasi vardır.
Türkiye ve İngiltere’de temsili demokrasi vardır.
Portekiz üniter yapıdadır.
Fransa ve Portekiz’de yarı başkanlık vardır.
İngiltere, Almanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye’de parlamenter sistem vardır. Fakat ABD, Avusturya, Fransa, Portekiz’de parlamenter sistem yoktur.
Anayasaya uygunluk denetiminin ilk ve zorunlu koşulu yazılı ve sert bir anayasanın varlığıdır.
Tüzel kişiliği sona erdiren nedenler; sürenin sona ermesi, yönetim kurulunun toplanamaması, aciz hale düşmesi, amacın gerçekleşmesi.
Tüzel kişiler gerçek kişiler gibi hak ve fiil ehliyetine sahiptir, fiil ehliyetlerini kanunda gösterilen organları kurdukları an kazanırlar, hak ehliyetlerini kanunda gösterilen şekilde kuruldukları an kazanırlar, cins, yaş, hısımlık gibi yaradılış gereği insana özgü niteliklere bağlı olanlar hariç, tüm haklara ve borçlara ehildirler.
Federal devletlerde çift meclis zorunludur. Egemenlik bölünmüştür.
Özerk statüye sahip kamu kuruluşları ilk kez 1961 anayasasında düzenlenmiştir.
TRT 1961 anayasasının ilk halinde düzenlenmiştir.
Sosyal devletin karşıtı jandarma devlettir. Adaletli ücret dağılımı, ailenin korunması, vergi adaleti, çalışma imkanının sağlanması, ailenin korunması ve çocuk hakları, toprak mülkiyeti, sağlık gibi konular sosyal devletle ilgilidir.
Meşru müdafaa ve zaruret halinde tazminat ödenmez.
Meşru müdafaa da sınır ölçülü ve uygun savunma yapılmasıdır.
Kuvvet kullanırken ölçülü olmak gerekir.
Meşru müdafaada haksız saldırıyı defetmek için yapılan karşı saldırı zorunlu ve orantılı olmalıdır.
Hak ehliyetine hakim olan ilkeler; genellik ilkesi, eşitlik ilkesi.
Kağıt ve elektronik ortamda tutulan aile kütükleri ile özel kütüklerden oluşan, daimi saklanması gerekli aile kütükleri ve bunlara dayanak olan belgelerin yıllar itibariyle dosyalanmasından meydana gelen resmi belge vasfındaki özel kütüklere nüfus kütüğü denir.
Velayet hakkı; ergin olmayan çocuklar üzerinde anne ve babaya tanınan mutlak hak.
Vesayet hakkı; velayet altında olmayan çocuk ve kısıtlıların haklarını korumak üzere mahkemece atanmış yasal temsilci.
Yasal danışman; bireyin eylem ehliyeti olduğu halde, sırf çıkarının korunması bağlamında görüşü alınan şahıs.
Vasi; vesayet altındaki kişinin kişiliği ve mal varlığının korunması veya hukuksal işlemlerde onu temsil etmesi için Sulh Hukuk mahkemesince atanan gerçek şahıs.
Kayyım; belirli işlerin görüşülmesi veya bir mal ya da malvarlığının yönetilmesi için sulh hukuk mahkemesince atanan şahıs.