Aidsli biriyle ilişkiye girmek mutlaka hastalığı kapmak anlamına gelir mi

Arkadaşlar ben süpheli ilişkiden hemen sonra makatta ve peniste yanma oldu ilaç kullanmaya basladıktan sonra bende deride döküntü bogaz şişliği lenf bezi şişligi halsizlik baş agrısı dilin beyaz olması ucuk hepsi cıktı ilk olarak 14 cü günde yaptırdıgım testler negatif cıktı simdi 24 günümdeyim ve doktorum eger gene negatif cıkarsa korkma dedi pozitifde cıkarsa korkma dedi erken teşhis cok önemli dedi bu hastalıkda şimdi bekliyorum avusturyadayım ve dokturumun beni yönlendirdiği şekilde ilerliyorum paralarınızı harcamayın bır doktorla gorusun artık teknoloji cok ilerlediğinde 21 günün sonunda alınan negatif sonuclar değişmez dedi doktorum içiniz rahatlayacaksa hepatit b hasası bi kadınla ilişkeye girmek 100 de 84 oranın hastalıgı kapmanız anlamına gelir ama Hiv 1000 kişiyle ilişkiye girseniz 100 de 3 lük bir oran ama genede test olun

HIV alanında çalışan tüm sağlık profesyonelleri gibi, #kanıttemelliaktivizm ve #hivbilgisisaglayiciligi sağlayıcılığı yapan Kırmızı Kurdele İstanbul’un da sıklıkla cevapladığı soruların önemli bir kısmı HIV bulaşı olasılıkları, yani riskler hakkında.

Peki bu konudaki son çalışmalar neler söylüyor?

Çalışmalarda belirtilen sayıları nasıl yorumlamalıyız?

Farklı bilimsel referanslara dayanan ve yazıda tamamını paylaştığımız kaynakçadan derlediğimiz bu #hivbilgisi yayınımızda risk oranlarının hangi yöntemlerle nasıl oluşturulduğu, yorumlandığı ve neden risk olarak tanımlandıkları üzerinde durduk ve kafa karışıklıklarını ortadan kaldırmayı hedefleyen bir kaynak hazırlamak istedik.

Konuya ilgi duyan ve güvenilir bilgiye ihtiyacı olan herkes için yararlı olmasını dileriz.

İyi okumalar. #kirmizikurdeleistanbul

#hivhakkindahersey #bilonemsekorun

----

Güvenilir veri üretmenin zorlukları

HIV hakkında araştırmalar yapan bilim insanları için HIV’e maruz kalma oranlarını hesaplamak sanıldığı kadar kolay bir iş değil. Gerçeğe en yakın sonuçlara ulaşabilmek için, birinin HIV negatif diğerinin HIV pozitif olduğu binlerce çiftin (sero-different, sero-farklı) düzenli olarak gözlemlenmesi ve olası bir HIV bulaşısı olup olmadığının kontrolünün defalarca tekrarı gerekir.

Ve kolayca tahmin edebileceğiniz üzere bu süreç hem uzun hem meşakkatli hem de yüksek düzeyde dikkat gerektiren bir süreçtir. Çünkü çalışmalara katılan bireylerden alınan verilerin güvenilir nitelikte bilimsel veri sayılabilmesi için, farklı sorgulama ve takip yöntemleri bir arada kullanılmakta ve aynı zamanda da meta analiz adı verilen karşılaştırma analizleri yapılmaktadır.

Son birkaç yılda yapılan ve HIV pozitif eşten HIV negatif eşe farklı cinsel ilişki yolları ile HIV bulaşısının gerçekleşip gerçekleşmediğini ortaya çıkarmayı hedefleyen HPTN-052, PARTNER-1, PARTNER-2 ve Oppposites Attract gibi başarılı araştırmalarda kullanılan yöntemler, cinsel yolla HIV bulaşısının olup olmadığını hesaplama süreçlerinin ne kadar meşakkatli olduğunu bir kez daha gösterdi.

PARTNER-1, PARTNER-2 ve Oppposites Attract çalışmaları ile ilgili #hivbilgisi makalelerimizi #hivbilgisi blogumuzda okumak için buraya tıklayın.

Farklı kaynaklardaki bulaşı ihtimali oranları neden farklı?

Kimi meta analiz çalışmalarının sonuçlarına göre bazı cinsel ilişki türleri diğerlerine göre daha yüksek HIV bulaşısı ihtimali taşır.

Aşağıdaki başlıklar, yüksek gelir düzeyindeki ülkeler baz alınarak yapılmış meta analiz çalışmalarına göre düzenlenmiştir. Meta analiz çalışmalarının yapılmasının mümkün olmadığı bölgeler için ise bireysel bazda yapılmış çalışmalardan çıkan sayısal sonuçlar dikkate alınmaktadır.

Anal seks

2010’da yayınlanan ve anal yolla korunmasız cinsel ilişkideki HIV bulaşısı ihtimalleri üzerine çalışılmış bir meta analize göre1, alıcı konumdaki kondomsuz anal yolla cinsel ilişkideki risk %1.4 olarak karşımıza çıkıyor. Belirtilen bu oranının, alıcı eşin kadın ya da erkek olmasından bağımsız olduğunu da ekleyelim.

Verici konumdaki kondomsuz anal ilişkideki bulaş olasılığı oranlarına yönelik yapılmış bir meta analiz çalışması yok. Ancak ilki 1999’da yayınlanmış olan birey bazlı çalışma2 verici konumdaki kondomsuz anal yolla ilişkinin bulaş olasılığını %0.06 yani 10.000’de 6 olarak hesaplamış. Aynı konu başlığında yapılan ve sonucu 2010’da yayınlanan başka bir bireysel çalışmadaki bulaş olasılığını ise sünnetli erkekler için %0.11 ve sünnetsiz erkekler için %0.62 olarak açıklanmış3.

Vajinal seks

10 ayrı araştırmadan oluşan ve vajinal yolla cinsel ilişkideki HIV bulaşısı ihtimallerini konu alan başka bir çalışma sonucu ise 2009’da yayınlanmış4. Çalışmanın sonucuna göre alıcı konumdaki korunmasız vajinal (penisin vajinaya girmesi) yolla cinsel ilişkideki HIV bulaşısı riski %0.08 olarak karşımıza çıkıyor; yani bu yaklaşık olarak 1250 ilişkide 1 bulaşı gibi yorumlanabilir.

Verici konumdaki korunmasız vajinal (penisin vajinaya sokulması) yolla cinsel ilişkideki HIV bulaşısı ihtimalleri oranını inceleyen başka bir meta analiz çalışmasında ise risk oranı %0.04 yani 2500 ilişkide 1 bulaşı olarak belirtilmiş4.

Oral seks

Oral cinsel ilişkiye ilişkin bulaş ihtimallerini oranlamanın zorluğu ve bu konuda yapılmış olan çalışmaların yöntem ve içeriklerinin istenilen kalitede olmaması nedeniyle, vajinaya ya da penil oral ilişkiye dair bir meta analiz çalışması yok. Ancak 2008’de yayınlanan ve yapılmış çalışmaların bir özeti/ uzman görüşü niteliğinde olan inceleme sonucuna göre, vajinal veya penil oral cinsel ilişkideki HIV bulaşısı ihtimali “düşük/sıfıra yakın” olarak nitelendirilmiştir5.

İnceleme metninde, lezbiyen sero-farklı ve heteroseksüel sero-farklı çiftler ve eşcinsel erkeklerin oluşturduğu gözlem gruplarından alınan bilgiler ve gözlemler ışığında herhangi bir HIV bulaşısı tespit edilemediği belirtilmiştir. Bununla birlikte, incelemeye konu olan çalışmalardaki kişi sayısının yetersizliği ve gözlem süresinin kısalığından bahsedilerek, oral yolla cinsel ilişki sebebiyle oluşabilecek olası bir HIV bulaşısının hesaplanmasının çok güç olduğu da vurgulanmıştır.

Sayıları yorumlamak

Bazı bireyler bu sayıları baz alarak kendileri için olası bir HIV bulaşısının söz konusu olmadığını düşünebilirler. Ancak bu sayıları belirtirken aynı zamanda da onları doğru yorumlamak ve topluma doğru aktarmak hayati önem taşıyor. Her ne kadar kişi, bu sayılara istinaden kendisini bir risk grubu içerisinde görmese de, aslında olası bir HIV bulaşısı riski bu kişi için sanıldığından daha yüksek olabilir.

Bulaş tek temasta gerçekleşebilir mi?

Şu faktörün altını mutlaka çizmemiz gerekiyor: risk oranlarından bağımsız bir gerçek olarak, sadece bir kez kondomsuz ilişkiye giren bir birey HIV’le enfekte olabileceği gibi, defalarca kondomsuz cinsel ilişkiye girmiş bir birey HIV ile enfekte olmayabilir de…

Yüzdesel olarak paylaşılan oranlar, o oran kadar cinsel ilişkiye girmeniz halinde HIV bulaşır demek değildir. Bu sayılar, bir çok birey üzerinde yapılmış olan inceleme ve kayıt sonuçlarına göre, gözlem grupları baz alınarak hesaplanmış olasılık oranlarıdır.

Bulaş ihtimallerini arttıran biyolojik etkenler

Bireylerin HIV bulaşısına maruz kalma şekillerinin ve risk yatkınlıklarının farklı olduğu, BİLİMSEL bir gerçektir. Yani HIV her insana, aynı yöntem, koşul ve süreçlerle bulaşmaz.

Konu hakkında yapılan araştırmalar, olası HIV bulaşına neden olabilecek eylemlerdeki risk oranlarını arttıran veya azaltan çeşitli etkenlerin olduğunu gösteriyor. Bu etkenler arasında;

*bireyin başka bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE) öyküsünün bulunması, *yüksek viral yük (tedavi altında olmayan HIV pozitif birey), *erkeğin sünnetsiz olması, *kadının menstural dönemde olması ya da farklı sebeplerde vajinal kanalda kanamaya *neden olan bir hastalığın/travmanın bulunması, *cinsel ilişkide tahriş edici sertlikte davranmak, *uzun süren ve tahrişe neden olan cinsel ilişkide bulunmak, *anal cinsel ilişki öncesinde yapılan enema (anal temizlik) sırasında tahrişe neden olmak, *diş eti kanaması ya da diş etinde kanamaya neden olacak diğer enfeksiyonların varlığı gibi birçok detaylı başlık var. Bu sebeple her HIV bulaşısını kendine özgü bir hikaye olarak değerlendirmek gerektiği söylenir. Ancak yukarıda ‘bir çok detaylı başlık’ olarak bahsedilen tüm bu etkenler mutlaka HIV bulaşısına sebep olurlar denilemez. Çünkü bu etkenleri, bireylerin yaşam kaliteleri ve alışkanlıkları ile birlikte değerlendirmek gerekir. Bu etkenler bulaşıyı tek başlarına oluşturma kapasitesine sahip değillerdir.

Yukarıda bahsettiğimiz etkenlerin HIV bulaşısı riskini yükseltmelerine örnek vermemiz gerekirse: Araştırma sonuçlarına göre, vajinada gelişen bir bakteriyel enfeksiyon olan bakteriyel vajinosisgibi vajinal CYBE’ler, HIV bulaşısı riskini 8 kat arttırmaktadır6,7,8. Yani, vajinasında CYBE’si olan bir HIV negatif kadın, alıcı konumda korunmasız vajinal yolla cinsel ilişki yolu ile %1 gibi bir oranla HIV bulaşısı riski altındadır.

Ya da HIV pozitif olduğunu bilmeyen ve viral yükü yüksek olan bir bireydeki diş eti kanaması veya ağız içindeki kanamalı başka bir yara durumunda, eğer kişinin partnerinin ağız içinde de benzeri bir kanamalı yara durumu söz konusu ise  olası bir bulaştan bahsetmek teorik olarak mümkündür.

Aynı zamanda, araştırma sonuçlarına göre viral yükteki her 10 kat artışın, HIV taşıyan bireyin virüsü aktarma olasılığını 2 ile 3 kat arttırdığını da anlıyoruz9,10. Bu noktada B eşittir B'nin hayati önemi bir kez daha ortaya çıkıyor. Hatta araştırmacılar, HIV bulaşısının gerçekleşmesinden sonraki ilk birkaç haftayı tanımlayan akut HIV enfeksiyonu döneminde oluşan viral yükteki yükselme hızının, HIV bulaştırma riskini 26 kat arttırdığını da belirtiyorlar11,12. Bununla birlikte, akut HIV enfeksiyonu döneminde olan bir bireyle girilen kondomsuz her türlü cinsel ilişkideki HIV bulaş riski %2’lere kadar yükselmekte, hatta alıcı olarak girilen korunmasız vajinal ilişkideki risk %20’ler seviyesine çıkmaktadır.

Bu sebeple, herkesin düzenli HIV testi ile HIV statülerini bilmeleri, olası bir enfeksiyonun tespiti ve tedavi altına alınarak yeni bulaşılarının gelişmesinin önüne geçilebilmesi açısından yüksek seviyede önem taşır.

Kondom kullanmak ya da kullanmamak. Tüm mesele bu mu?

Her ne kadar oranlar göz önüne alarak tek bir seferde HIV bulaşısı olasılığının düşük olduğu düşünülse de, yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu kişiden kişiye değişebilen ve olasılıkları da kişisel detaylara bağlı bir durumdur. Yani “bana bir şey olmaz” ya da ‘’bir kereden bir şey olmaz’’ vb. ifadeler hiç kimseyi HIV ya da diğer CYBE’lerden koruyacak bir yaklaşım olmayacaktır.

Cinsel ilişkilerde kondom kullanmaya ya da kullanmamaya ilişkin karar, partnerler arasında birlikte alınması gereken ve sonuçların doğuracağı sorumluluklar sadece bu konuşmayı birlikte yapan bireyleri bağlayan özgür bir karar olmalıdır. Dolayısıyla, eğer kondom kullanmadan cinsel ilişki yaşamayı tercih ediyorsanız ve HIV dahil cinsel yolla bulaşan enfeksiyon testlerini düzenli olarak yaptırmıyorsanız, hem kendinizi hem de cinsel partnerlerinizi HIV dahil tüm CYBE’ler açısından genel sağlığın bozulması riskine maruz bıraktığınızı da bilmeniz önemlidir.

Bu sebeple başta kondom kullanımı olmak üzere, PrEP, düzenli aralıklarla test yaptırmak gibi tedbir araçları yoluyla, kendi genel sağlığınızı korumak ve partnerlerinizin sağlıklı yaşamak hakkına saygı göstermek, üzerinde daima titizlikle durulması gereken evrensel bir öneridir.

Eğer kondom kullanılmayan hangi cinsel ilişki yolunun ne kadar bulaş riski içerdiğini bilir, riskleri inkar etmez, bu bilgileri önemser, paylaşır ve olumlu davranış değişikliği oluşturmayı başarabilirsek, yeni enfeksiyonları önlememiz de o kadar mümkün olacağı gibi, her bireyin özgür iradesiyle istediği cinsel deneyimlere yönelerek hem cinselliklerini özgürce yaşamalarını hem de bunu yaparken kendilerini, önlenebilir tüm risklerden korumalarına da destek olmuş oluruz. www.kirmizikurdele.org #bilonemsekorun ---

Kaynakça

· 1.Baggaley RF, White RG, Boily M-C. HIV transmission risk through anal intercourse: systematic review, meta-analysis and implications for HIV prevention. International Journal of Epidemiology. 2010 Aug;39(4):1048–63.

· 2.Vittinghoff E, Douglas J, Judson F et al. Per-contact risk of human immunodeficiency virus transmission between male sexual partners. American Journal of Epidemiology. 1999 Aug 1;150(3):306–11.

· 3.Jin F, Jansson J, Law M et al. Per-contact probability of HIV transmission in homosexual men in Sydney in the era of HAART. AIDS. 2010 Mar 27;24(6):907–13.

· 4.a. b. Boily M-C, Baggaley RF, Wang L et al. Heterosexual risk of HIV-1 infection per sexual act: systematic review and meta-analysis of observational studies. Lancet Infectious Diseases. 2009 Feb;9(2):118–29.

· 5.Baggaley RF, White RG, Boily M-C. Systematic review of orogenital HIV-1 transmission probabilities. International Journal of Epidemiology. 2008 Dec;37(6):1255–65.

· 6.Ward H, Rönn M. Contribution of sexually transmitted infections to the sexual transmission of HIV. Current Opinion in HIV and AIDS. 2010 Jul;5(4):305–10.

· 7.Atashili J, Poole C, Ndumbe PM et al. Bacterial vaginosis and HIV acquisition: a meta-analysis of published studies. AIDS. 2008 Jul 31;22(12):1493–501.

· 8.Cohen CR, Lingappa JR, Baeten JM et al. Bacterial vaginosis associated with increased risk of female-to-male HIV-1 transmission: a prospective cohort analysis among African couples. PLoS Medicine. 2012 Jun;9(6):e1001251.

· 9.Wawer MJ, Gray RH, Sewankambo NK et al. Rates of HIV-1 transmission per coital act, by stage of HIV-1 infection, in Rakai, Uganda. Journal of Infectious Diseases. 2005 May 1;191(9):1403–9.

· 10.Baeten JM, Kahle E, Lingappa JR et al. Genital HIV-1 RNA predicts risk of heterosexual HIV-1 transmission. Science Translational Medicine. 2011 Apr 6;3(77):77ra29.

· 11.Wawer MJ, Gray RH, Sewankambo NK et al. Rates of HIV-1 transmission per coital act, by stage of HIV-1 infection, in Rakai, Uganda. Journal of Infectious Diseases. 2005 May 1;191(9):1403–9.

· 12.Hollingsworth TD, Anderson RM, Fraser C. HIV-1 transmission, by stage of infection. Journal ofInfectious Diseases. 2008 Sep 1;198(5):687–93.